1e Kerstdag en Zutu-inwijding
Blijf op de hoogte en volg Geert
29 December 2012 | Zuid-Afrika, Soweto
Vanmiddag werden we uitgenodigd door de familie van Phakiso om 1e Kerstdag te komen vieren. Door het totaal andere weer én omdat in Johannesburg weinig Kerst-uitingen zijn, is de aanloop naar Kerst hier voor ons heel anders verlopen dan normaal in Nederland.
In de winkels staat wel eens een kerstboom en er is heel sporadisch wat kerstmuziek te horen. Het aantal kerstkado’s is ook veel lager dan we in Nederland gewend zijn. Eén of twee per persoon. Vanuit de kerken wordt er wel veel aandacht aan geschonken. Maar wat weer wel veel sterker is … is de aandacht voor de familie. En Family-Friends worden daarin net zo sterk betrokken.
Eén familielid is de uitnodigende partij en de andere familieleden zijn net zo druk met de voorbereidingen als de ‘uitnodiger’. Het concentreert zich dan veel meer op het eten-drinken-en-samenzijn. De totale familie (incl. family-friends) die dit jaar kerst vierde bij Phakiso bestond uit ongeveer 40 mensen. De jongste was een jaar of 2 en de oudsten (Oupa en Ouma = vader en moeder van Phak’s z’n moeder) lopen richting de 70. Toen we om ca. 2 uur binnenkwamen was het merendeel er al en natuurlijk was ’t even een beetje aftasten, maar dat veranderde in die 4 uren dat we er waren volledig. Toen we afscheid namen was dat zo intens hartelijk, dat we er alle vier beduusd van waren.
Maar eerst weer even terug naar half 3 … het moment waarop het buffet geopend werd. Dat was heel erg uitgebreid en ook wel zo bijzonder smakelijk … we hebben alle vier een klein beetje van elke schotel genomen en hadden ons bord compleet vol. Ik heb een paar foto’s bijgesloten. ’t Moet een immens werk zijn geweest om dit allemaal voor elkaar te krijgen. Eigenlijk was alles gewoon even lekker en ’t was voor ons ook een hele belevenis om allerlei originele Zutu-gerechten te proeven. Veel rijst (verschillende manieren klaargemaakt), veel vlees (kip, varkens en rund), veel soorten groentes (ook spinazie, bonen, salades). Gedurende de hele middag wilden steeds meer familieleden wel eens even met elk van ons praten, want een blanke in Soweto is en blijft een uitzondering. Elk contact werd écht heel makkelijk gelegd.
Na het eten, zo tegen een uur of 4, werd de kado-tafel opgesteld. We hadden uiteraard de nodige kado’s uit Nederland meegenomen voor Anna (moeder van Pax), Petunia en Leeboo (Lé-Boeh) (zussen, 24 en 20), Nathan (broer, 18) en Warona (zoontje van Petunia, 4). En ook voor Oupa en Ouma (spreek je gewoon uit als Opa en Oma), maar het aantal cadeautjes per persoon is hier veel lager dus.
Maar de eerste drie kado’s waren voor Gerry, Joost en mij. Voor alle drie een Zutu-hoed, voor Gerry een Zutu-deken en bezem en voor Joost en mij een Zutu-shirt en staf. De Zutu’s zijn ‘ietsje’ kleiner gebouwd dan Joost en ik, dus het leek wel een beetje carnaval, maar het is een heel grote eer om opgenomen te worden in de stam van de familie van Pax. Lindy was al tijdens een eerdere familie-bijeenkomst opgenomen in de stam. Hieronder leg ik wel wat meer uit over de Zutu’s en de Zulu’s.
Er waren op deze familie-bijeenkomst ook een aantal collega’s van Anna (moeder van Pax). Anna is principal (directeur) van een basisschool in Soweto. De school heeft ongeveer 1500 leerlingen die eigenlijk allemaal uit straatarme wijken komen. De school krijgt wel geld van de overheid voor ontbijtjes en lunch, maar da’s minimaal dus niet erg voedzaam. Zo’n 80% van de kinderen eet vrijdagsmiddags op school een lunch en krijgt dan pas weer op maandagochtend z’n volgende maaltijd. In de weekends eten de meesten dus helemaal niks. Er is aan alles gebrek op school. Toen Gerry dus vertelde dat we in Apeldoorn bezig zijn met een project om 60 verouderde (naar Nederlandse begrippen) PC’s te verschepen, kwam dat voor Anna en haar collega’s als een geschenk uit de hemel vallen. 20 of 30 van die PC’s gaan dan naar de school van Anna. Ik vertel er later wel meer over.
Zutu’s en Zulu’s
’s Avonds vertelde Phakiso me het verhaal achter de Zutu’s en de Zulu’s. Dit wordt dus een stukje geschiedenis (waarschuwing voor degenen die daar niet van houden ;-) ).
Zuid-Afrika is gemiddeld ongeveer 1200 km breed en gemiddeld 900 km ‘lang’ (van noord naar zuid). ’t Is dus een groot oppervlak. Van oorsprong werd het bewoond door zo’n 10 stammen (de kleintjes niet meegerekend). Die grotere stammen hadden regelmatig oorlog en dat werd uitgevochten met werpsperen. Als beide partijen dan hun speren hadden geworpen en het aantal mannen bleef ongeveer in balans … dan gingen ze gewoon weer naar huis. Volgende keer beter ;-). Maar een Zulu-hoofdman had een aangenomen zoon die een tikkie slimmer was dan de rest. Dat was Shaka Zulu (1786-1828). Hij bedacht dat zijn strijders naar de vijand toe moesten rennen met een kort steekwapen in de hand. Zijn strijders konden dan de vijand makkelijk neerslaan. Dat gebeurde dan ook, en Shaka Zulu veroverde de ene stam na de andere totdat de Zulu’s over heel Zuid-Afrika regeerden. Op één of andere manier lukt het hem echter niet om ook de Zutu’s en de Swazi’s te veroveren. Dat zijn de inwoners van het huidige Lesotho en Swaziland. Die 2 landen zijn nog steeds onafhankelijk en liggen in de oostelijke helft van Zuid-Afrika. De familie van Phakiso komt dus van oorsprong uit Lesotho. De ouders van Pax zijn daar geboren en als pasgetrouwd stel naar Johannesburg verhuisd. Pax (de oudste van 29) is hier geboren.
Van elke stam die door Shaka Zulu werd overwonnen, werden de sterkere mannen vermoord en de vrouwen moesten kinderen krijgen van Zulu-mannen. Op die manier werd Zuid-Afrika een mengelmoes van stammen maar met een overduidelijke Zulu-basis. Daarmee werd ook de Zulu-taal de basis, maar omdat het aantal Zulu-mannen over heel Zuid-Afrika dun verspreid werd, bleven de overwonnen stammen de opgelegde Zulu-taal doorspekken met hun eigen taal. Phakiso meldde me dat de taal waarmee de zwarte bevolking elkaar ook nu nog veel aanspreekt (naast Engels), wel heel veel Zulu-woorden kent, maar ook heel veel woorden van de andere stammen. Het is eigenlijk een mengelmoesje geworden van 10 verschillende talen. Dat verklaart ook waarom je mannen én vrouwen meemaakt met dezelfde naam. In de ene taal kan Leeboo een meisjesnaam zijn, in een andere taal een jongensnaam.
Veel later in de geschiedenis (eind 20ste eeuw) vormden de conservatieve ras-geaarde Zulu’s hun eigen politieke partij, dat was de Inkatha-partij. Die partij vond aan het eind van de apartheidsstrijd dat Zuid-Afrika weer van de Zulu’s moest worden. Elke niet-ras-Zulu werd belaagd (ook Phakiso is vaak achterna gezeten en dat ging echt keihard). Ik herinner me de Inkatha-partij als een grote pain-in-the-ass tijdens de democratisering vanaf de 80-er jaren.
Maar over de antiapartheidsstrijd ga ik (over)morgen verder omdat we morgen een Soweto-tour krijgen van Pax en de 27e naar het Hector Pieterson-museum gaan. Die 2 dagen staan dus in ’t teken van de (anti-)apartheid.
Groetjes en tot morgen,
Geert
In de winkels staat wel eens een kerstboom en er is heel sporadisch wat kerstmuziek te horen. Het aantal kerstkado’s is ook veel lager dan we in Nederland gewend zijn. Eén of twee per persoon. Vanuit de kerken wordt er wel veel aandacht aan geschonken. Maar wat weer wel veel sterker is … is de aandacht voor de familie. En Family-Friends worden daarin net zo sterk betrokken.
Eén familielid is de uitnodigende partij en de andere familieleden zijn net zo druk met de voorbereidingen als de ‘uitnodiger’. Het concentreert zich dan veel meer op het eten-drinken-en-samenzijn. De totale familie (incl. family-friends) die dit jaar kerst vierde bij Phakiso bestond uit ongeveer 40 mensen. De jongste was een jaar of 2 en de oudsten (Oupa en Ouma = vader en moeder van Phak’s z’n moeder) lopen richting de 70. Toen we om ca. 2 uur binnenkwamen was het merendeel er al en natuurlijk was ’t even een beetje aftasten, maar dat veranderde in die 4 uren dat we er waren volledig. Toen we afscheid namen was dat zo intens hartelijk, dat we er alle vier beduusd van waren.
Maar eerst weer even terug naar half 3 … het moment waarop het buffet geopend werd. Dat was heel erg uitgebreid en ook wel zo bijzonder smakelijk … we hebben alle vier een klein beetje van elke schotel genomen en hadden ons bord compleet vol. Ik heb een paar foto’s bijgesloten. ’t Moet een immens werk zijn geweest om dit allemaal voor elkaar te krijgen. Eigenlijk was alles gewoon even lekker en ’t was voor ons ook een hele belevenis om allerlei originele Zutu-gerechten te proeven. Veel rijst (verschillende manieren klaargemaakt), veel vlees (kip, varkens en rund), veel soorten groentes (ook spinazie, bonen, salades). Gedurende de hele middag wilden steeds meer familieleden wel eens even met elk van ons praten, want een blanke in Soweto is en blijft een uitzondering. Elk contact werd écht heel makkelijk gelegd.
Na het eten, zo tegen een uur of 4, werd de kado-tafel opgesteld. We hadden uiteraard de nodige kado’s uit Nederland meegenomen voor Anna (moeder van Pax), Petunia en Leeboo (Lé-Boeh) (zussen, 24 en 20), Nathan (broer, 18) en Warona (zoontje van Petunia, 4). En ook voor Oupa en Ouma (spreek je gewoon uit als Opa en Oma), maar het aantal cadeautjes per persoon is hier veel lager dus.
Maar de eerste drie kado’s waren voor Gerry, Joost en mij. Voor alle drie een Zutu-hoed, voor Gerry een Zutu-deken en bezem en voor Joost en mij een Zutu-shirt en staf. De Zutu’s zijn ‘ietsje’ kleiner gebouwd dan Joost en ik, dus het leek wel een beetje carnaval, maar het is een heel grote eer om opgenomen te worden in de stam van de familie van Pax. Lindy was al tijdens een eerdere familie-bijeenkomst opgenomen in de stam. Hieronder leg ik wel wat meer uit over de Zutu’s en de Zulu’s.
Er waren op deze familie-bijeenkomst ook een aantal collega’s van Anna (moeder van Pax). Anna is principal (directeur) van een basisschool in Soweto. De school heeft ongeveer 1500 leerlingen die eigenlijk allemaal uit straatarme wijken komen. De school krijgt wel geld van de overheid voor ontbijtjes en lunch, maar da’s minimaal dus niet erg voedzaam. Zo’n 80% van de kinderen eet vrijdagsmiddags op school een lunch en krijgt dan pas weer op maandagochtend z’n volgende maaltijd. In de weekends eten de meesten dus helemaal niks. Er is aan alles gebrek op school. Toen Gerry dus vertelde dat we in Apeldoorn bezig zijn met een project om 60 verouderde (naar Nederlandse begrippen) PC’s te verschepen, kwam dat voor Anna en haar collega’s als een geschenk uit de hemel vallen. 20 of 30 van die PC’s gaan dan naar de school van Anna. Ik vertel er later wel meer over.
Zutu’s en Zulu’s
’s Avonds vertelde Phakiso me het verhaal achter de Zutu’s en de Zulu’s. Dit wordt dus een stukje geschiedenis (waarschuwing voor degenen die daar niet van houden ;-) ).
Zuid-Afrika is gemiddeld ongeveer 1200 km breed en gemiddeld 900 km ‘lang’ (van noord naar zuid). ’t Is dus een groot oppervlak. Van oorsprong werd het bewoond door zo’n 10 stammen (de kleintjes niet meegerekend). Die grotere stammen hadden regelmatig oorlog en dat werd uitgevochten met werpsperen. Als beide partijen dan hun speren hadden geworpen en het aantal mannen bleef ongeveer in balans … dan gingen ze gewoon weer naar huis. Volgende keer beter ;-). Maar een Zulu-hoofdman had een aangenomen zoon die een tikkie slimmer was dan de rest. Dat was Shaka Zulu (1786-1828). Hij bedacht dat zijn strijders naar de vijand toe moesten rennen met een kort steekwapen in de hand. Zijn strijders konden dan de vijand makkelijk neerslaan. Dat gebeurde dan ook, en Shaka Zulu veroverde de ene stam na de andere totdat de Zulu’s over heel Zuid-Afrika regeerden. Op één of andere manier lukt het hem echter niet om ook de Zutu’s en de Swazi’s te veroveren. Dat zijn de inwoners van het huidige Lesotho en Swaziland. Die 2 landen zijn nog steeds onafhankelijk en liggen in de oostelijke helft van Zuid-Afrika. De familie van Phakiso komt dus van oorsprong uit Lesotho. De ouders van Pax zijn daar geboren en als pasgetrouwd stel naar Johannesburg verhuisd. Pax (de oudste van 29) is hier geboren.
Van elke stam die door Shaka Zulu werd overwonnen, werden de sterkere mannen vermoord en de vrouwen moesten kinderen krijgen van Zulu-mannen. Op die manier werd Zuid-Afrika een mengelmoes van stammen maar met een overduidelijke Zulu-basis. Daarmee werd ook de Zulu-taal de basis, maar omdat het aantal Zulu-mannen over heel Zuid-Afrika dun verspreid werd, bleven de overwonnen stammen de opgelegde Zulu-taal doorspekken met hun eigen taal. Phakiso meldde me dat de taal waarmee de zwarte bevolking elkaar ook nu nog veel aanspreekt (naast Engels), wel heel veel Zulu-woorden kent, maar ook heel veel woorden van de andere stammen. Het is eigenlijk een mengelmoesje geworden van 10 verschillende talen. Dat verklaart ook waarom je mannen én vrouwen meemaakt met dezelfde naam. In de ene taal kan Leeboo een meisjesnaam zijn, in een andere taal een jongensnaam.
Veel later in de geschiedenis (eind 20ste eeuw) vormden de conservatieve ras-geaarde Zulu’s hun eigen politieke partij, dat was de Inkatha-partij. Die partij vond aan het eind van de apartheidsstrijd dat Zuid-Afrika weer van de Zulu’s moest worden. Elke niet-ras-Zulu werd belaagd (ook Phakiso is vaak achterna gezeten en dat ging echt keihard). Ik herinner me de Inkatha-partij als een grote pain-in-the-ass tijdens de democratisering vanaf de 80-er jaren.
Maar over de antiapartheidsstrijd ga ik (over)morgen verder omdat we morgen een Soweto-tour krijgen van Pax en de 27e naar het Hector Pieterson-museum gaan. Die 2 dagen staan dus in ’t teken van de (anti-)apartheid.
Groetjes en tot morgen,
Geert
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
